ادغام احتمالی گروههای مسلح بلوچ: از شایعه تا پیامدهای امنیتی در ایران و پاکستان
- Arena Website
- 9 minutes ago
- 4 min read
توران نیکزاد
گزارشها از ادغام جیشالعدل، انصارالفرقان و بخشهایی از ارتش آزادیبخش بلوچستان تصویری مبهم و تأییدنشده از همگرایی گروههای مسلح بلوچ ارائه میدهد. هرچند برخی بیانیههای جیشالعدل به ساختار جدید اشاره دارد، اما هنوز هیچ منبع معتبر بینالمللی این ادعا را تأیید نکرده است. تحلیلها نشان میدهد که طرح اتحاد، اگر واقعیت داشته باشد، ترکیبی کمسابقه از جهادیسم سنی و ملیگرایی سکولار بلوچ را پدید میآورد و میتواند معادلات امنیتی ایران و پاکستان را پیچیدهتر کند.
طی هفتههای گذشته موجی از گزارشها در رسانههای منطقهای و شبکههای اجتماعی درباره ادغام جیشالعدل، انصارالفرقان و بخشهایی از ارتش آزادیبخش بلوچستان منتشر شده است که اگرچه برخی منابع امنیتی ایران آن را مطرح کردهاند، اما هنوز از سوی نهادهای بینالمللی یا منابع معتبر غربی تایید نشده است.
با این حال، انتشار یکی از بیانیههای اخیر جیشالعدل که در آن از ساختار جدید و مژده اتحاد سخن گفته شده است، گمانهها درباره شکلگیری یک ائتلاف مسلحانه تازه را تقویت کرده است.
بر اساس گزارشهای موجود، ادعا میشود که گروههای جیشالعدل، انصارالفرقان و بخشی از نیروهای ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA) قصد دارند در قالب یک ساختار واحد فعالیت کنند و حتی پرچم مشترکی را نیز طراحی کردهاند.
اگر چنین اتحادی واقعیت داشته باشد، برای نخستین بار یک گروه اسلامگرای مسلح ضد ایران مانند جیشالعدل در کنار یک گروه جداییطلب سکولار و ضدپاکستان مانند ارتش آزادیبخش بلوچستان قرار میگیرد.
این دو جریان با ایدئولوژیهایی متفاوت ظاهرا یک هدف مشترک مبارزه در دو سوی مرز برای حقطلبی و هویت بلوچ ها را برجستە می کنند.
جیشالعدل به رهبری صلاحالدین فاروقی در سالهای اخیر بارها مسئولیت حملات مرگبار در سیستانوبلوچستان علیە نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران را بهعهده گرفته است.
از سوی دیگر، ارتش آزادیبخش بلوچستان یکی از شناختهشدهترین گروههای طرفدار جدایی در ایالت بلوچستان پاکستان است و در آمریکا و بریتانیا در فهرست سازمانهای تروریستی قرار دارد.
اما ادغام احتمالی این گروهها، صرفا یک مسئله سازمانی نیست؛ بلکه سطحی جدید از همپوشانی میان جهادیسم سنی و ملیگرایی سکولار بلوچ را ایجاد میکند و میتواند معادله امنیتی ایران و پاکستان را دگرگون کند.
گزارشها از طراحی یک پرچم مشترک نیز حکایت دارند کە احتمالا ترکیبی از نمادهای مذهبی جیشالعدل و نمادهای ملیگرایانه بلوچ باشد. بیشتر تحلیلگران این حرکت را یک عملیات تبلیغاتی برای جذب نیرو و ایجاد هویت جدید میدانند.
پیامدهای امنیتی برای ایران و پاکستان
اگر چنین اتحادی عملی شود، ایران و پاکستان با شبکهای چندلایه روبهرو خواهند شد که قادر است عملیاتها را در دو سوی مرز هماهنگ کند.
جیشالعدل طی سالهای گذشته بارها به پاسگاههای مرزی و کاروانهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حمله کرده است. ادغام با سایر گروهها میتواند توان عملیاتی، جابهجایی نیرو و انتقال سلاح را افزایش بدهد.
در همین حال، ارتش آزادیبخش بلوچستان طی یک دهه گذشته بهصورت مداوم به ارتش پاکستان و پروژههای اقتصادی چین در بلوچستان (CPEC) حمله کرده است.
اگر این گروه از حمایت لجستیکی یا انسانی جیشالعدل برخوردار شود، اسلامآباد نیز با تهدیدی مضاعف مواجه خواهد شد.
ایران و پاکستان در ماههای اخیر وارد چرخهای از حملات متقابل شدهاند. ایران پایگاههای جیشالعدل را در پاکستان هدف قرار داد و اسلامآباد نیز پاسخ داد. شکلگیری یک اتحاد مسلح میتواند احتمال تکرار این برخوردها را افزایش دهد.
هرچند تاکنون هیچ نهاد بینالمللی معتبری ادغام این گروهها را تایید نکرده است، اما فضای رسانهای و برخی بیانیههای میدانی این احتمال را زنده نگه داشته است.
دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به این گزارشها ابراز نگرانی کرده و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرده است کە آماده مقابله با هر تهدید تازه است.
در مقابل، پاکستان سکوت محتاطانهای را حفظ کرده است، اما از آنجا که ارتش آزادیبخش بلوچستان بهصورت رسمی دشمن دولت پاکستان محسوب میشود، هرگونه همکاری آن با جیشالعدل میتواند معادلات امنیتی اسلامآباد را تغییر دهد.
دیدگاه یک تحلیلگر بلوچ؛ رد کامل بخش مهمی از شایعات
در همین زمینه، حبیبالله بلوچ، فعال سیاسی بلوچ که تنشهای منطقه را از نزدیک دنبال میکند، در گفتوگو با آرنا نیوز بخشی از شایعات را نادرست دانست.
او بهطور مشخص ادعای همکاری یا ادغام ارتش آزادیبخش بلوچستان با جیشالعدل را رد کرد و گفت:
ارتش آزادیبخش بلوچستان فقط کاملا علیه پاکستان فعالیت میکند و علیه ایران نیست و این شایعه است. کسانی که گزارش به این شکل نوشتهاند، اشتباه نوشتهاند چون ارتش آزادیبخش بلوچستان اصلا در ایران هیچ فعالیتی ندارد و یک جریان ملیگرای چپ بسیار روشنفکری است که اصلا زنان نقش و فعالیتهای مهمی در آن دارند، آن هم به سبک گسترده مانند پکک. و اینها شایعه است و این مسئله بدین شکل درست نیست.
این سخنان تصویر متفاوتی از ماجرای ادغام ارائه میدهد و نشان میدهد که بخشی از گمانهزنیها احتمالا بر پایه اطلاعات نادقیق یا روایتهای پروپاگاندایی ساخته شدهاند.
واقعیت چیست؟ یک اتحاد واقعی یا یک پروژه تبلیغاتی؟
با توجه به شواهد موجود، سه سناریو درباره این ادغام محتملتر بە نظر می رسد. اول اینکه یک اتحاد واقعی میان برخی گروهها در حال شکلگیری باشد، نشانههایی مانند بیانیه اخیر جیشالعدل و فعالیتهای رسانهای تازه این احتمال را تقویت میکند.
سناریوی دوم این است که ماجرا بیشتر یک عملیات رسانهای برای قدرتنمایی، جنگ روانی و جذب نیرو باشد؛ طراحی پرچم مشترک و لحن بیانیهها نیز چنین برداشتی را ممکن میسازد.
در نهایت، محتملترین سناریو نزد برخی تحلیلگران این است که تنها میان چند شاخه و گروه کوچکتر نوعی همپوشانی یا همکاری محدود شکل گرفته باشد. نزدیکی انصارالفرقان و جیشالعدل قابل تصور است و حبیبالله بلوچ هم در همین زمینه به آرنا نیوز از احتمال همکاری و یا یک نوع ادغام بین انصارالفرقان و جیشالعدل سخن گفت.
اما همانطور که حبیبالله بلوچ میگوید، پیوستن ارتش آزادیبخش بلوچستان به این ساختار نامحتمل است.
در حالیکه تا کنون هیچ منبع معتبر بینالمللی ادغام این سه گروه را تایید نکرده است، اما نشانهها از افزایش هماهنگی میدانی و رسانهای میان بخشی از گروههای مسلح بلوچ حکایت دارد.
از همین رو، این اتحاد واقعی باشد یا تبلیغاتی، تبعات مهمی را برای روابط ایران-پاکستان و نیز امنیت متقابل دو کشور از خود برجا می گذارد.
تحولات بلوچستان چه در شرق ایران و چه در غرب پاکستان در ماههای آینده نیازمند پایش دقیقتر خواهد بود؛ زیرا هرگونه تغییر در ساختار گروههای مسلح میتواند به سرعت مرزهای دو کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
