افشای پشت‌پرده جاسوس افزار Predator و ردپای صنعت جاسوسی اسرائیل

درز مجموعه‌ای از اسناد داخلی شرکت Intellexa، تولیدکننده یکی از تهاجمی‌ترین جاسوس‌افزارهای موبایلی جهان، تصویر نادری از درون صنعت پنهان جاسوس‌افزارهای مزدور ارائه می‌دهد. این تکنولوژی طی یک دهه گذشته به ابزاری مؤثر برای نظارت غیرقانونی بر روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و منتقدان سیاسی در کشورهای مختلف تبدیل شده است.

این افشاگری که با همکاری Inside Story، هاآرتص و گروه تحقیقاتی WAV و با پشتیبانی فنی سازمان عفو بین‌الملل انجام شده است نشان می‌دهد جاسوس‌افزار Predator نه‌تنها همچنان به‌طور فعال مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه شرکت سازنده آن توانایی دسترسی مستقیم به سیستم‌های نظارتی دولت‌های مشتری خود را نیز حفظ کرده است.

چنین عملکردی ادعاهای دیرینه این شرکت‌ها درباره عدم دخالت در عملیات را به‌طور جدی زیر سوال می‌برد.

جاسوس افزار Predator  محصول شاخص شرکت Intellexa است که در رده شرکت‌های جاسوس‌افزار مزدور قرار می‌گیرد، یعنی بنگاه‌های خصوصی‌ای که ابزارهای نفوذ دیجیتال را توسعه داده و به دولت‌ها می‌فروشند.

این ابزارها به‌طور رسمی با هدف مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان‌یافته بازاریابی می‌شوند، اما گزارش‌های متعدد عفو بین‌الملل و دیگر نهادهای مستقل، استفاده گسترده از آن‌ها در سرکوب مخالفان سیاسی و جامعه مدنی را مستند کرده‌اند.

بر اساس اسناد فاش‌شده Predator تقریبا به‌طور کامل بر حملات موسوم به یک‌کلیک متکی است که با باز شدن یک لینک آلوده در تلفن همراه قربانی، به نصب کامل جاسوس‌افزار منجر می‌شود.

پس از آلودگی این بدافزار به طیف وسیعی از داده‌ها دسترسی، از پیام‌های رمزنگاری‌شده در واتس‌اپ و سیگنال گرفته تا موقعیت مکانی، تماس‌ها، تصاویر، رمزهای عبور ذخیره‌ شده و حتی امکان فعال‌سازی مداوم میکروفون دستگاه پیدا می‌کند.

حملات بی‌صدا و سوءاستفاده از تبلیغات دیجیتال

یکی از یافته‌های کلیدی گزارش، افشای روش‌های پیشرفته انتقال آلودگی است. اسناد نشان می‌دهد Intellexa مجموعه‌ای از بردارهای تاکتیکی و استراتژیک طراحی کرده است تا نیاز به کلیک آگاهانه قربانی را کاهش دهد.

در میان این روش‌ها، سامانه‌ای با نام "Aladdin" بیش از دیگر موارد توجه پژوهشگران را جلب کرده است.

سامانه‌ Aladdin  از اکوسیستم تبلیغات موبایلی سوءاستفاده می‌کند.

در این روش، یک آگهی ظاهرا عادی اما مخرب، به‌طور هدفمند برای یک دستگاه خاص نمایش داده می‌شود و صرفا با دیده شدن آن، بدون آن‌که کاربر روی چیزی کلیک کند آلودگی رخ می‌دهد.

شواهد فنی حاکی از آن است که این قابلیت حداقل از سال ۲۰۲۴ در شبکه‌های فعال Predator عملیاتی بوده و توسعه آن تا سال ۲۰۲۵ ادامه یافته است.

عفو بین‌الملل هشدار داده است که چنین تغییری می‌تواند تهدیدی ساختاری برای امنیت دیجیتال جهانی باشد، زیرا شبکه‌های تبلیغاتی که میلیاردها کاربر هر روز به آن‌ها متصل هستند، به یک ابزار بالقوه برای نفوذ دولتی تبدیل می‌شوند.

دسترسی مستقیم شرکت به عملیات دولت‌ها

شاید نگران‌کننده‌ترین بخش این افشاگری، ویدئوهای آموزشی داخلی Intellexa باشد که نشان می‌دهد کارکنان این شرکت از طریق نرم‌افزار TeamViewer به سیستم‌های فعال و مستقر در محل دولت‌ها دسترسی داشته‌اند.

این دسترسی شامل مشاهده لاگ‌های زنده، داده‌های مربوط به تلاش‌های نفوذ و حتی امکان ورود به داشبورد اصلی مدیریت اهداف بوده است؛ جایی که داده‌های خام جمع‌آوری‌شده از قربانیان ذخیره می‌شود.

چنین سطحی از دسترسی، مرز میان تولیدکننده فناوری و مجری عملیات نظارتی را مخدوش می‌کند و پرسش‌های حقوقی جدی را درباره مسئولیت Intellexa در نقض احتمالی حقوق بشر ایجاد می‌کند.

این موضوع به‌ویژه در یونان اهمیت یافته است؛ جایی که یک پرونده کیفری درباره استفاده از Predator علیه روزنامه‌نگاران و سیاستمداران در جریان است.

گزارش نشان می‌دهد با وجود تحریم‌های مالی و فشارهای سیاسی، استفاده از Predator متوقف نشده است.

عفو بین‌الملل اعلام کرده است در سال ۲۰۲۵ یک وکیل حقوق بشر در ایالت بلوچستان پاکستان هدف تلاش برای آلودگی با Predator قرار گرفته است. موارد مستند دیگری در مصر و یونان نیز با اسناد جدید بار دیگر به‌طور قطعی به این جاسوس‌افزار نسبت داده شده‌اند.

پس‌زمینه: اسرائیل و شکل‌گیری صنعت جهانی جاسوس‌افزار

افشاگری‌های مربوط به Intellexa در چارچوبی گسترده‌تر قرار می‌گیرد؛ صنعتی که اسرائیل طی دو دهه گذشته نقشی کلیدی در شکل‌گیری و توسعه آن داشته است.

ده‌ها شرکت امنیت سایبری اسرائیلی، که بسیاری از بنیان‌گذاران آن‌ها سابقه فعالیت در واحدهای اطلاعاتی نظامی، از جمله واحد 8200 دارند، به صادرکنندگان اصلی فناوری‌های نظارتی پیشرفته تبدیل شده‌اند.

شناخته‌شده‌ترین نمونه، شرکت NSO Group و جاسوس‌افزار Pegasus است که طبق تحقیقات عفو بین‌الملل، Citizen Lab و کنسرسیوم Forbidden Stories، در عملیات نظارتی علیه روزنامه‌نگاران، وکلا و فعالان سیاسی در بیش از ۴۰ کشور استفاده شده است.

دولت اسرائیل صادرات این فناوری‌ها را تحت نظام مجوزدهی رسمی قرار داده و منتقدان می‌گویند این ابزارها عملاً به بخشی از جعبه‌ابزار سیاست خارجی این کشور بدل شده‌اند.

به باور ناظران حقوق بشر، این مدل شکل‌گرفته در اسرائیل، و نمونەهای دیگر آن در جهان، ترکیبی از تجربه نظامی، سرمایه‌گذاری خصوصی و تقاضای دولت‌های اقتدارگرا است که الگویی برای شرکت‌هایی مانند Intellexa فراهم کرده است.

از این منظر پرونده Predator  نه یک استثنا، بلکه نمادی از صنعتی جهانی است که سرعت رشد آن از نظارت حقوقی و سازوکارهای پاسخ‌گویی پیشی گرفته است.