بهار در تهران با بوی نامطبوع مگس‌های سفید همراە است

تعدادی از  شهروندان ساکن در همسایگی دریاچه چیتگر می‌گویند چند روزی است که شاهد مزاحمت مگس‌های سفید در اطراف دریاچه هستند. بازگشت دوباره بوی نامطبوع ناشی از فعالیت این حشرات نگرانی‌های زیادی برای شهروندان ایجاد کرده است.

طی چند روز گذشته برای دهمین سال متوالی مهمانان فصلی تهران دوباره آمده‌اند و مانند گذشته شهرداری هنوز هیچ اقدام پیشگیرانه‌ای در این بارە انجام نداده است. این مهمانان ناخوانده برخلاف ضرب‌المثل معروف مهمان حبیب خداست، حبیب خدا نبودە و کاری جز مزاحمت ندارند. آنها حشراتی کوچک هستند که به سرعت برق‌آسایی جمعیت‌شان زیاد می‌شود. عاشق طیف رنگی زرد هستند. در پشت برگ درختان و در مکان‌های مرطوب تغذیه می‌کنند. مانند شته‌ها تولید عسلک می‌کنند؛ همین شیره‌ها باعث جذب گرد و غبار شده و در نهایت بخش زیادی از بوی نامطبوعی که چندین سال است در تهران در فصل گرما ساطع می‌شود را موجب می‌شوند.

ممکن است در حال پیاده‌روی، دویدن و یا حتی خمیازه کشیدن باشید که ناخواسته تعدادی از آنها را ببلعید. تنها کافی است که شما البسه‌ای با طیف رنگی زرد بر تن داشته باشید، آنها آن را به عنوان یک دعوت قلمداد کرده و همراه شما برای صرف غذا به خانه شما می‌آیند. در خانه اگر کل و گیاه داشته باشید دیگر بیرون کردن‌شان با کرام‌الکاتبین است.

قطعا سوال خواهید کرد این مهمانان ناخوانده چه خطراتی برای شما و خانواده شما دارند؟! در پاسخ به این سوال باید گفت پشه سفید، سفید بالک یا عسلک پنبه آفت درجه دو محسوب می‌شود و ناقل بیماری نیست. این حشرات به‌شدت مقدار تولید محصولات گیاهی مانند گوجه، مرکبات و .. را كاهش می‌دهند و  باعث کشیده شدن مواد عالی و شیره برگ گیاهان می‌شوند. علاوه بر چسبندگی ناشی از عسلک و جذب گرد و غبارهمچنین موجب ایجاد یک نوع کپک دوده‌ای می‌شود.

با این حال در همان سال‌های اول بود که رسول خضری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در سال 94 درباره آفات و خطرات مگس سفید برای انسان گفت:

هر نوع حشره‌ای عوارض و تبعاتی برای سلامتی انسان به دنبال خواهد داشت که اولین عارضه آلرژی است. این قاعده در مورد مگس سفید نیز صدق می‌کند و امکان ابتلا به آلرژی برای کسانی که در معرض مگس سفید قرار می‌گیرند، وجود دارد.

او با بیان اینکه در هوای آلوده تهران و با احتمال ابتلای مردم به تنگی نفس و آسم حشره‌ای همچون مگس سفید احتمال ابتلا به آلرژی را بیشتر می‌کند،‌ افزود: اگر هوای تهران پاک‌تر بود احتمال ابتلا به آلرژی خیلی کمتر بود حال که آلودگی هوا در پایتخت وجود دارد وجود چنین شرایطی ضرر بیشتری را سلامتی انسان وارد می‌کند. پزشکان بسیاری هم معتقدند که هرچند این پشه‌ها در حال حاضر ناقل بیماری میان انسان و حیوان نیستند و توانایی نیش زدن ندارند اما می‌توانند با ورود به مجاری تنفسی موجب تحریک مخاط و آلرژی شوند

ده سال گذشته و هر سال پس از حضور این حشرات به تهران دلایل زیادی برای کوچ آنها گفته می‌شود. به گفته برخی كارشناسان، یكی از عوامل، افزایش گاز‌های گلخانه‌ای در شهر تهران است. به اعتقاد این گروه، آلودگی، یكی از عواملی است كه باعث افزایش گاز‌های گلخانه‌ای و تبدیل شدن شهر تهران به یك گلخانه شده و فضای مناسبی برای تاخت و تاز مگس سفید كه یك آفت گلخانه‌ای است را فراهم آورده است.

دلیل دیگر برای طغیان این حشرات در محیط شهری، تغییرات اكوسیستمی است. به این معنا كه با از بین رفتن حشرات شكارگر از جمله زنبورها (كه مگس سفید را شكار می‌كنند)، مگس‌های سفید افزایش پیدا می‌كند. ضمن آنكه بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش جمعیت مگس سفید با از بین رفتن پارازیت‌های حشره به دلیل سم‌پاشی‌های بی‌رویه و مبارزه شیمیایی با آفات در اطراف شهر تهران و در سطح شهر و برخی مناطق مانند منطقه شش ایجاد شده است.

دكتر مهدی ضرابی، حشره شناس و عضو گروه مهندسی علوم زیستی دانشكده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران كه حدود 3 دهه است كه روی این حشرات مطالعه و تحقیق می‌كند، نیز در خصوص علت حضور مگس‌های سفید در تهران و شهرهای بزرگ در همان سال‌های اول هجوم این حشرات به تهرانگفته است: دلیل افزایش یا بهتر بگویم طغیان این حشرات، شیوه غلط مبارزه با این موجودات است. درحقیقت استفاده از سموم شیمیایی و آفت‌كش‌های چینی یا نامرغوب توسط كشاورزان باعث مقاوم شدن این حشرات نسبت به سموم شیمیایی و درنهایت افزایش تصاعدی آنها به ویژه در مزارع كشاورزی شده است.

مدیریت شهری و محیط زیست‌ها

سال‌های گذشته شهرداری تهران در مبارزه با این حشرات موفق نبوده است. هرچند اعلام می‌شد که پیشگیری‌های مانند سم‌پاشی انجام شده است اما همچنان شاهد جولان مگس‌های سفید به تعداد زیاد در سطح شهر بوده‌ایم. پس از افزایش هم هر سال برگ‌های زرد رنگ که در اصطلاح به آن چسب زرد می‌گویند و مورد استفاده در گلخانه‌های صنعتی است در کنار تعدادی از درختان شهر خودنمایی می‌کردند اما به هیچ عنوان روش قابل قبول و مورد اتکایی برای مقابله با این آفت نبود. چنانکه در همان گلخانه‌های صنعتی این روش هم در حدود ده درصد موثر است و تقریبا کارایی چندانی ندارد.

در واقع در سال‌های گذشته می‌بینیم شهرداری مانند بسیاری از مسائل و بحران‌های شهری تنها به دنبال عقب انداختن حل مشکل و پاس دادن آن به فصل بعدی گرما است. در این خصوص ما شاهد رفتاری مانند مبارزه با آلودگی هوا هستیم و تنها نمایش‌هایی فانتزی از مقابله را می‌بینیم.

امسال هم شهرداری هنوز هیچ اقدامی انجام نداده و حتی هنوز واکنشی به حضور این حشرات که زودتر از سال گذشته وارد تهران شده‌اند نداشته است.