شکاف در دستگاه دیپلماسی آلمان: حمایت از اسرائیل یا پایبندی به حقوق بین‌الملل؟

با ادامه جنگ اسرائیل در غزه و افزایش چشمگیر تلفات غیرنظامیان فلسطینی، شکاف عمیقی در درون دستگاه دیپلماسی آلمان شکل گرفته است. ده‌ها تن از دیپلمات‌های وزارت خارجه آلمان، که از سیاست‌های دولت در قبال اسرائیل ناراضی‌اند، به صورت غیررسمی خواستار بازنگری جدی در رویکرد دولت فدرال شده‌اند.

مجله آلمانی اشپیگل در این رابطه گزارش دادە است که این مخالفت‌ها که ابتدا با توزیع کارت‌پستال‌هایی در راهروها و سالن غذاخوری وزارت خارجه آغاز شده بوده است، اکنون به شکلی سازمان‌یافته‌تر درآمده و به چالشی آشکار برای سیاست خارجی دولت بدل شده است.

کارت‌پستال‌هایی که تصاویری از خرابی‌های غزه را نشان می‌دهند، با پیام‌هایی مانند "روزی همه همیشه مخالف بوده‌اند" و "قتل‌عام در برابر چشمان همه ادامه دارد"، حاوی پیامی ضمنی علیه سیاست‌های رسمی کشور در قبال اسرائیل هستند.

سیاست خارجی آلمان پس از جنگ جهانی دوم بر دو ستون استوار شده است: تعهد بی‌قیدوشرط به امنیت اسرائیل در چارچوب منافع ملی و دفاع از حقوق بین‌الملل و موازین بشردوستانه. پس از حملات حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ دولت آلمان هم‌صدا با غرب از حق اسرائیل برای دفاع مشروع حمایت کرد.

این حمایت تا جایی گسترش پیدا کرد که آنالنا بائربوک وزیر خارجه اسبق آلمان در نطقی در پارلمان این کشور هدف قرار دادن زیرساخت‌های غیرنظامی از جمله مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز کمک به آسیب دیدگان جنگ را اهداف مشروع نظامی عنوان کرد.

اما هرچه عملیات نظامی اسرائیل در غزه گسترده‌تر شد و تلفات غیرنظامیان افزایش یافت، تضاد میان این دو اصل بیشتر نمایان شد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که اکثریت مردم آلمان اکنون با نحوه عملکرد دولت اسرائیل در غزه مخالف‌اند.

تضاد در دولت و دستگاه دیپلماسی

در این بارە، اشپیگل گزارش دادە است که سیاست خارجی دولت آلمان در رابطە با خاورمیانه، در دولت ائتلافی آلمان نیز شکاف‌هایی پدید آورده است.

در حالی‌ که حزب سوسیال‌دموکرات خواهان اعمال تحریم‌هایی علیه اسرائیل است، احزاب محافظه‌کار مانند اتحادیه دموکرات‌مسیحی (CDU) از دولت نتانیاهو حمایت می‌کنند.

وزیر خارجه جدید آلمان، یوهان وادفول از حزب CDU، مواضعی دوگانه دارد: او از یک‌سو برخی اقدامات اسرائیل را نقد کرده، اما تاکنون مانع اعمال تحریم یا توقف صادرات تسلیحاتبه اسرائیل شده است.

این وضعیت موجب نارضایتی در بین حدود ۱۳۰ نفر از کارکنان وزارت خارجه شده است که در گروهی با عنوان «loyal nonkonform» فعالیت می‌کنند. اعضای این گروه عمدتاً جوان هستند و در رده‌های میانی و پایین دستگاه دیپلماسی قرار دارند. آنان معتقدند که حمایت از اسرائیل نباید موجب نقض اصول بین‌المللی و حقوق بشردوستانه شود.

نقطه اوج این نارضایتی‌ها، سخنرانی یکی از دیپلمات‌های جوان در جلسه عمومی کارکنان وزارت خارجه در ماه ژوئیه بوده است. او با اشاره به وضعیت فاجعه‌بار انسانی در غزه خواستار تغییر سیاست و توقف صادرات تسلیحات به اسرائیل شده بوده است.

استناد او به سخنان پروفسور کای آمبوس، کارشناس حقوق بین‌الملل، که هشدار داده بود ارسال تسلیحات برای جنگ‌های احتمالا غیرقانونی می‌تواند برای مقامات آلمانی عواقب حقوقی داشته باشد، بازتاب زیادی داشت.

پیشنهاد برای کانال رسمی اعتراض

این دیپلمات‌های مخالف، پیشنهاد داده‌اند که سازوکاری مشابه «Dissent Channel» وزارت امور خارجه آمریکا برای بیان دیدگاه‌های مخالف در آلمان نیز ایجاد شود. اما فعلاً تنها راه ارتباطی آن‌ها با مقامات بالادستی جلساتی غیررسمی و محدود بوده است.

در این بارە، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان تأکید کرده است که تصمیم‌گیری‌های کلان سیاست خارجی تنها از طریق فرآیند رسمی مشاوره و ارائه گزارش به مقامات ارشد صورت می‌گیرد.

این گروه، تنها در میان جوان‌ترها حامی ندارد. شماری از دیپلمات‌های بازنشسته نیز با آن‌ها ابراز همبستگی کرده‌اند.

در نامه‌ای سرگشاده، ۱۳ دیپلمات باسابقه از دولت خواستند صادرات تسلیحات به اسرائیل را محدود و همکاری‌های نظامی با تل‌آویو را مورد بازنگری قرار دهد.

آنها تصریح کرده‌اند که آلمان به شکلی نگران‌کننده در سیاست‌گذاری خاورمیانه‌ای خود منزوی شده است و خواستار توازن میان حمایت از اسرائیل و تعهد به اصول بین‌المللی شده اند.

در مجلس فدرال، بجز حزب راست افراطی AFD و دو حزب اتحادیه دموکرات مسیحی و حزب سوسیال مسیحی، دیگر احزاب خواهان بازنگری در سیاست‌های برلین در قبال اسرائیل هستند.

حزب سوسیال‌دموکرات ضمن انتقاد از سیاست‌های فعلی، خواهان توقف صادرات تسلیحات به اسرائیل شده است.

این حزب از دولت خواسته‌ است که با دیگر کشورهای اروپایی همراه شده و از اسرائیل بخواهد جنگ را متوقف کند. اما وزیر خارجه ترجیح دادە است به جای پیوستن به بیانیه ۲۸ کشور درباره توقف جنگ، با وزیر خارجه اسرائیل تلفنی گفت‌وگو کند و صرفاً "نگرانی عمیق" خود را ابراز نماید.