قاچاق سازمانیافته در کرمانشاه و مرگ خاموش کولبران
- arefsalimi78
- Sep 11
- 3 min read
سامان میرزایی
برجستهسازی آمار کشفیات قاچاق در رسانههای رسمی جمهوری اسلامی، واقعیت فقر ساختاری در کردستان را پنهان میکند. اقلام کشفشده اساساً در توان کولبران نیست و تنها از مسیر شبکههای سازمانیافته عبور میکنند. با این حال، کولبران کردستان کە گرفتار فقر ساختاری هستند، بهجای اشتغال پایدار با گلوله پاسخ میگیرند، در حالیکه قاچاق کلان با جریمههای نمایشی مدیریت میشود.
خبر کشف ۱۶۵ میلیارد تومان کالای قاچاق در گمرکات کرمانشاه در پنجماهه نخست امسال، در ظاهر نشانهای از جدیت نهادهای رسمی در مبارزه با قاچاق است.
رسانههای حکومتی جمهوری اسلامی ایران با برجستهکردن این آمار، تلاش میکنند تصویری از کنترل مرزها و مقابله با اقتصاد زیرزمینی به نمایش بگذارند. اما در صورت نگاهی دقیق تر بە این خبر، چنین بە ذهن متبادر می شود کە چنین اقداماتی بیش از آنکه نشانههای مبارزه با قاچاق بە شمار روند، میتوانند پردهای تبلیغاتی برای پوشاندن واقعیتی تلخ نیز باشند.
قاچاق سازمانیافتهای که با شبکههای قدرت در ارتباط است، همچنان ادامه دارد و در سوی دیگر ماجرا، کولبران بهعنوان متهمان اصلی معرفی و قربانی میشوند.
کالاهایی که کولبر حمل نمیکند
نکته مهم در خبر اخیر، نوع کالاهای کشفشده است. اقلامی همچون گاز مایع (LPG)، قیر، نفتگاز، ایزوگام، بنزین، تراکتور، خوراک ماهی، قارچ و پلیاتیلن، نه تنها با معیشت کولبران ارتباطی ندارند بلکه از نظر حجم و شیوه حملونقل، اساساً در توان کولبری نیستند.
این کالاها تنها میتوانند در مقیاس بزرگ و با کامیونهای سنگین از مرز عبور داده شوند. بنابراین، پرسش اصلی این است که چنین کالاهایی چگونه از مرزها عبور میکنند و چرا در نهایت تنها چند پرونده قضایی و جریمه سنگین نتیجه آن است؟
پاسخ روشن است؛ قاچاق کلان در ایران عمدتاً در دل شبکههای سازمانیافته ای انجام میشود که یا وابسته به نهادهای قدرتاند یا دستکم با چشمپوشی آنها فعالیت میکنند.
به همین دلیل، پروندههای میلیاردی قاچاق اغلب به جریمههای نمایشی ختم میشوند، بیآنکه به ریشههای اصلی پرداخته شود.
کولبران؛ قربانیان فقر، نه قاچاقچیان کلان
در سوی دیگر ماجرا، کولبران قرار دارند؛ مردمانی که در کوهستانهای صعبالعبور کردستان برای تأمین معاش خانوادههایشان به حمل چند کارتن سیگار، برنج یا مواد مصرفی روی میآورند.
این افراد نه از یک شبکه اقتصادی حامی و پشت پرده برخوردارند و نه سودهای کلان به جیب میزنند. سهم کولبر از عبور یک محموله، گاه چیزی بیش از چند صد هزار تومان در روز نیست؛ بهایی اندک در برابر خطری مرگبار.
با این حال، گفتمان رسمی بهگونهای طراحی شده است که کولبران را بهعنوان عاملان اصلی قاچاق معرفی میکند.
نیروهای مرزبانی و امنیتی با نگاه امنیتی به کولبری، آن را «تهدیدی علیه اقتصاد ملی» قلمداد میکنند. اما واقعیت این است که حجم کالاهایی که کولبران حمل میکنند، حتی در مجموع، قابل مقایسه با ارقام میلیاردی قاچاق سازمانیافته نیست.
آمارهای تکاندهنده مرگ و جراحت کولبران
گزارشهای نهادهای حقوق بشری در کردستان نشان میدهد تنها در سال گذشته بیش از ۵۰ کولبر کشته و صدها نفر زخمی شدهاند. این آمار نشان می دهد که بیش از ۸۰ درصد افرادی کە جان خود را از دست دادەاند، بە دلیل شلیک مستقیم نیروهای مسلح بوده است.
در استان کرمانشاه به تنهایی طی یک سال اخیر بیش از ۱۵۰ کولبر کشته یا زخمی شدهاند. برخی از این قربانیان نوجوانان و حتی کودکان بودهاند که بهجای تحصیل، ناچار به کولبری برای کمک به خانواده خود شدهاند.
این آمارها نشان میدهد کولبری نه یک انتخاب، بلکه نتیجه فقر ساختاری و بیکاری گسترده در کردستان است. مردمانی که از هیچ گونە فرصت شغلی برخوردار نبودە یا چارهای جز ورود به این چرخه خطرناک ندارند که هر روز جان تازهای میگیرد و هر بار هم با برچسب «قاچاقچی» از سوی مقامات رسمی پوشانده میشود.
وارونهسازی حقیقت
تناقض آشکار در سیاستهای رسمی جمهوری اسلامی ایران در همین نکتە نهفتە است. قاچاق سازمانیافته ای که میلیاردها تومان ارزش دارد و ریشه در ساختارهای قدرت دارد، با جریمه و پروندههای اداری مدیریت میشود، اما کولبران فقیر با گلوله پاسخ میگیرند.
این وارونهسازی حقیقت نه تنها مشکل قاچاق را حل نکرده بلکه به بازتولید چرخهای از خشونت، فقر و بیعدالتی در کردستان را دامن زده است.
کشف ۱۶۵ میلیارد تومان قاچاق در کرمانشاه بدون اشاره به ریشههای سازمانی آن، عملاً بهجای حل بحران، میتواند بهعنوان ابزاری برای انحراف افکار عمومی عمل میکند.
از سوی دیگر، در حالی که نگاه رسمی بر کشف و برخورد متمرکز است، هیچ طرحی برای بهبود معیشت و ایجاد فرصتهای اقتصادی پایدار ارائه نمیشود.
اگر مبارزه با قاچاق جدی است، باید شبکههای کلان و وابسته به قدرت افشا و مهار شوند، نه آنکه کولبران فقیر قربانی شوند.
کشف میلیاردی کالا در گمرکات کرمانشاه تا زمانی که همراه با اصلاح ساختاری همراە نباشد، اقدامی جز یک نمایش رسانهای نیست. در مقابل، مرگ خاموش کولبران هر روز ادامه دارد و آمارهای رسمی تلاش میکنند آن را پشت اعداد و ارقام میلیاردی پنهان کنند.
