ابهام در بارە آیندە مذاکرات هستەای: غنی‌سازی همچنان خط قرمز ایران است
- Arena Website
- 2 days ago
- 3 min read
مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده بر سر برنامه هسته‌ای تهران، پس از پنجمین دور گفت‌وگوها در رم، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در حالی که ایالات متحده بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم اصرار دارد، ایران این موضوع را خط قرمز خود می‌داند.
همزمان با افزایش ابهام در رابطە با آیندە مذاکرات هستەای، گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) حاکی از افزایش نگران‌کننده ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران و کاهش نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور است. تمامی این عوامل، همراه با تهدیدات نظامی اسرائیل، چشم‌انداز دیپلماتیک را پیچیده‌تر کرده است.
در این بارە، خبرگزاری رویترز از شکاف اطلاعاتی قابل توجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال گذشته به دلیل ناتوانی در نظارت بر سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 ی که سال گذشته با کامیون وارد تاسیسات فردو شده بودند گزارش دادە است.
اگرچه ایران پیش از این اعلام کرده بود که قصد نصب این سانتریفیوژها را دارد، اما منشأ و جزئیات این تجهیزات برای بازرسان آژانس همچنان نامشخص باقی مانده است.
این موضوع نمونه‌ای از چالش‌های نظارتی است که از زمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) تشدید شده است. گزارش‌های فصلی آژانس نشان می‌دهد که این نهاد دیگر اطلاعات دقیقی از تعداد، محل تولید یا نگهداری سانتریفیوژهای ایران ندارد.
ایران در سال‌های اخیر نه‌تنها سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری نصب کرده است، بلکه سطح غنی‌سازی اورانیوم را تا ۶۰ درصد افزایش داده است که تنها یک گام با خلوص تسلیحاتی (۹۰ درصد) فاصله دارد. طبق گزارش محرمانه اخیر آژانس، ایران بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد ذخیره در اختیار دارد که در صورت غنی‌سازی بیشتر، برای تولید چندین بمب هسته‌ای کافی است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در گفت‌وگو با رسانه‌ها در وین تأکید کرده است که بدون دسترسی کامل به تأسیسات و داده‌های ایران، تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای این کشور غیرممکن است. او خواستار بازرسی‌های «بسیار قوی» در صورت دستیابی بە هرگونە توافق احتمالی جدید شدە است.
موضع ایران: غنی‌سازی، خط قرمز غیرقابل مذاکره
پیشتر، شبکه سی‌ان‌ان به نقل از اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، گزارش کرده بود که تهران آماده مصالحه در برخی حوزه‌های برنامه هسته‌ای خود است، اما غنی‌سازی اورانیوم غیرقابل مذاکره است. بقایی در این بارە در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان اظهار داشت:
اگر هدف جلوگیری از تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران باشد، این امری قابل دستیابی است. اما اگر هدف محروم کردن ایران از حق انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز باشد، این روند با چالش جدی مواجه خواهد شد.
او همچنین از وجود «راه‌های متعدد» برای توافق بدون ارائه جزئیات بیشتر سخن گفتە است.
بقایی تهدیدات نظامی اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای ایران را رد و تأکید نموده بود که «ایرانیان در برابر هرگونه فشار متحد شده و از امنیت ملی خود دفاع خواهند کرد.»
این موضع در ادامه با اظهارات عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، است که مذاکرات رم را «یکی از حرفه‌ای‌ترین دورهای گفت‌وگو» توصیف کرده بود، اما مسائل کلیدی را «بسیار پیچیده» عنوان کرده بود که در چند جلسه قابل حل نیستند.
موضع آمریکا و فشارهای دیپلماتیک
دولت دونالد ترامپ، که در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، همچنان بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران اصرار دارد.
با این حال، گزارش اخیر آکسیوس نشان می‌دهد که پیشنهاد جدید آمریکا به ایران، که روز شنبه ارائه شده است، اجازه غنی‌سازی محدود در سطح مورد نیاز برای سوخت راکتورهای هسته‌ای را مشروط به نظارت دقیق آژانس و پذیرش پروتکل الحاقی می‌دهد. این پیشنهاد با واکنش منفی تهران مواجه و یک دیپلمات ایرانی آن را «غیرقابل قبول» و «تحمیلی» توصیف کرده است.
کاخ سفید پیشتر در روز شنبه اعلام کرده بود که این پیشنهاد «مشروح و قابل قبول» است و از ایران خواسته بود که آن را بپذیرد.
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید نیز تأکید کرده بود که «ترامپ مصمم است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نیابد.» با این حال، منابع ایرانی به سی‌ان‌ان گفته‌اند که این پیشنهاد «ناهماهنگ و پراکنده» است و چشم‌انداز مذاکرات در حال فروپاشی است.
تهدیدات منطقه‌ای و نقش اسرائیل
همزمان، گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا حاکی از آماده‌سازی اسرائیل برای حمله احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران در صورت عدم دستیابی بە توافق با ایران هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در واکنش به گزارش اخیر آژانس، آن را «هشداری جدی» خواند و مدعی شد که ایران مصمم به تکمیل برنامه تسلیحات هسته‌ای خود است.
ترامپ روز جمعه در کاخ سفید اظهار داشتە بود که ایران «ترجیح می‌دهد به توافق برسد تا اینکه مورد حمله قرار گیرد».
وی در این سخنان ابراز امیدواری کرد که توافقی در آینده نزدیک حاصل شود. با این حال، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی، در اظهاراتی کنایه‌آمیز خطاب به مذاکره‌کنندگان آمریکایی گفت: «سعی کنید حرف بیهوده نزنید.»
