مصرف برق هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ از بیت‌کوین پیشی می‌گیرد

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در بهبود مصرف انرژی، کارشناسان هشدار داده‌اند که نیاز روزافزون هوش مصنوعی به برق همچنان در حال افزایش است. نشریه ژول(Joule)،پیش‌بینی می کند تا پایان سال ۲۰۲۵، هوش مصنوعی نزدیک به نیمی از برق مصرفی مراکز داده را به خود اختصاص دهد و حتی از مصرف برق شبکه‌های استخراج بیت‌کوین پیشی بگیرد.

این پیش‌بینی از سوی الکس د فریز-گائو، پژوهشگر دکتری در دانشگاه آمستردام و کارشناس حوزه مصرف انرژی رمزارزها ارائه شده است. او می‌گوید:

حتی با وجود بهبود کارایی مدل‌های هوش مصنوعی، رشد تقاضا برای انرژی همچنان چشمگیر است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

الکس در گفتگو با سایت ورج (The Verge) گفته است: «زمانی که اتریوم به سمت یک روش کم‌مصرف‌تر حرکت کرد، فکر کردم پرونده من در این زمینه بسته شده! اما به‌محض اینکه ChatGPT وارد میدان شد، همه‌چیز دوباره تغییر کرد. این هم یک فناوری جدید و پرمصرف دیگر که بازار رقابتی شدیدی دارد.»

به گفته او، رویکرد "هرچه بزرگ‌تر، بهتر" در صنعت هوش مصنوعی باعث شده مدل‌های عظیم و پرمصرف به سرعت گسترش پیدا کنند. به همین دلیل، شرکت‌های فناوری به‌ویژه در آمریکا، در حال ساخت مراکز داده جدید هستند. در واکنش به این تقاضا، شرکت‌های برق مجبور شده‌اند برای پاسخگویی به نیازها، ساخت نیروگاه‌های گازی و هسته‌ای را در دستور کار قرار دهند.

این موضوع فشار زیادی به شبکه‌های برق وارد کرده و گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را دشوارتر می‌کند؛ مشابه همان چالش‌هایی که در زمینه استخراج رمزارزها وجود داشت.

ابهام در میزان مصرف واقعی

به عقیده د فریز-گائو، یکی از مشکلات مشترک بین استخراج رمزارزها و هوش مصنوعی، دشواری در اندازه‌گیری دقیق مصرف برق و اثرات زیست‌محیطی آن‌هاست. اگرچه شرکت‌هایی مثل گوگل و مایکروسافت اهداف زیست‌محیطی و گزارش‌های سالانه خود را منتشر می‌کنند، اما جزئیات مصرف انرژی مدل‌های هوش مصنوعی معمولاً شفاف نیست.

برای برآورد دقیق‌تر، او از روش «تکنیک مثلث‌بندی» استفاده کرده و داده‌های علنی، گزارش‌های مالی و تحلیل‌های مختلف را در کنار هم قرار داده است. او همچنین اشاره می‌کند که شرکت TSMC در تایوان، تولیدکننده اصلی تراشه‌های هوش مصنوعی برای غول‌هایی مثل انویدیا و AMD، در یک سال گذشته ظرفیت تولیدش را دو برابر کرده است.

مصرفی هم‌اندازه یک کشور

بر اساس تخمین‌های او، در سال گذشته مصرف برق تجهیزات مرتبط با هوش مصنوعی به اندازه مصرف کل کشور هلند بوده و اگر این روند ادامه پیدا کند، تا سال ۲۰۲۵ میزان مصرف آن به اندازه برق مورد نیاز کشور بزرگی مثل بریتانیا (حدود ۲۳ گیگاوات) خواهد رسید.

همچنین گزارش جداگانه‌ای از مؤسسه ICF پیش‌بینی می‌کند که تا پایان این دهه، تقاضای برق در آمریکا ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت و مراکز داده، هوش مصنوعی و استخراج رمزارزها اصلی‌ترین عوامل این رشد هستند.

لزوم شفاف‌سازی و آینده

تحلیلگران معتقدند بدون شفافیت از سوی شرکت‌های فناوری، نمی‌توان اثرات زیست‌محیطی دقیق این فناوری‌ها را پیش‌بینی کرد. د فریز-گائو می‌گوید: «رسیدن به یک عدد دقیق برای مصرف برق، نیاز به مراحل دشوار و وقت‌گیر دارد و این فرآیند نباید این‌قدر پیچیده باشد.»

او همچنین به مسئله «پارادوکس ژونز» اشاره می‌کند: حتی اگر مدل‌های هوش مصنوعی کارآمدتر شوند، گسترش استفاده از آن‌ها همچنان می‌تواند باعث افزایش مصرف برق شود.

هرچند برخی شرکت‌ها، مانند DeepSeek، وعده داده‌اند مدل‌های کوچک‌تر و کم‌مصرف‌تری بسازند، اما پرسش اصلی این است که آیا در نهایت راه مدل‌های کوچک و کم‌مصرف را در پیش می‌گیرند یا همچنان به دنبال مدل‌های عظیم و پرمصرف خواهند رفت؟

تجربه نشان می‌دهد تغییرات بزرگ در این عرصه امکان‌پذیر است، همان‌طور که اتریوم به الگویی کم‌مصرف‌تر روی آورد. اما در مورد بیت‌کوین و شاید در آینده در مورد هوش مصنوعی، منافع مالی و سرمایه‌گذاری‌های کلان می‌تواند مانع تحولات سریع شود.

در نهایت، شفاف‌سازی و انتشار اطلاعات دقیق درباره مصرف انرژی این فناوری‌ها، نخستین گام ضروری برای مدیریت این بحران در حال رشد است. آینده صنعت هوش مصنوعی و مسیری که طی خواهد کرد، وابسته به تصمیماتی است که امروز درباره شفافیت و بهره‌وری گرفته می‌شود.