تغییر استراتژی نظامی آمریکا در سوریه و کاهش چشمگیر پایگاه‌های نظامی

ایالات متحده آمریکا حضور نظامی خود در سوریه را از هشت پایگاه به تنها یک پایگاه کاهش دادە و رویکرد سیاستی خود نسبت به دمشق را متحول می‌کند؛ تحولی که فرستاده ویژه جدید واشنگتن آن را "پاسخ به شکست قرن گذشته" می‌خواند.

در این بارە، توماس براک، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در امور سوریه، در گفت‌وگو با شبکه ترکیه‌ای NTV تأکید کرد:

سیاست کنونی ما نسبت به سوریه هیچ شباهتی به سیاست‌های صد سال گذشته نخواهد داشت. آن‌ها اساساً شکست خورده‌اند.

این اظهارات همزمان با لغو غیرمنتظره تحریم‌های آمریکا علیه سوریه و پس از سرنگونی بشار اسد توسط گروه‌های مخالف مسلح در دسامبر ۲۰۲۴ مطرح شد.

براک که همزمان سفیر آمریکا در ترکیه است، هفته گذشته برای نخستین بار از سال ۲۰۱۲ پرچم آمریکا را بر فراز سفارت این کشور در دمشق بە نشانه‌ی نمادینی از عادی‌سازی روابط میان دو کشور برافراشت.

در راستای این عادی سازی، براک جزئیات بی‌سابقه‌ای از کاهش حضور نظامی آمریکا ارائه دادە و اظهار داشت:

شمار پایگاه‌ها را از هشت به پنج، سپس به سه کاهش داده‌ایم و به احتمال زیاد تنها یک پایگاه حفظ خواهیم کرد. این فرآیند هم‌اکنون در حال اجراست.

منابع امنیتی در آوریل در گفتگو با رویترز تأیید کردند تجهیزات نظامی آمریکا از شرق دیرالزور خارج و به حسکه منتقل شده‌ است.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه نیز گزارش داد خروج نیروها از پایگاه‌های راهبردی میدان نفتی العمر و میدان گازی کونیکو در دیرالزور از ۱۸ مه آغاز و با شتاب ادامه دارد. کاروان‌های زرهی و لجستیکی تحت پوشش پروازهای گسترده جنگنده‌های ائتلاف در حال ترک این مناطق هستند.

در همین حال، نیروهای دموکراتیک سوریه، واحدهای ویژه کماندویی خود را برای تأمین امنیت مناطق تخلیه‌شده به سرعت اعزام کرده‌اند.

این کاهش، بازتابی از تحول در وضعیت امنیتی منطقه‌ای و بهبود روابط میان دمشق – که پیشتر از سوی غرب منزوی شده بود – و ایالات متحده به شمار می‌رود.

نیروهای سوریه دموکراتیک: متحد حیاتی در تقاطع منافع

فرستاده آمریکا بر نقش محوری نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) تحت رهبری کردها تأکید کرد و آن‌ها را «متحدی کلیدی و عنصری حیاتی برای کنگره آمریکا» خواند.

ادغام نیروهای سوریە دموکراتیک-با بیش از ۶۰ هزار نیرو- در ساختار دولت جدید سوریه از سوی واشنگتن «بسیار حیاتی» توصیف شده است.

با این حال، رئیس‌جمهور ترکیه، اردوغان، هفته گذشته SDF را متهم به «وقت‌کشی» در اجرای توافق ادغام در نیروهای مسلح سوریه کرد. آنکارا این گروه را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان می‌داند و از سال ۲۰۱۶ عملیات‌های متعددی برای دورکردن آن‌ها از مرزهایش انجام داده است.

تهدید داعش و چالش امنیت زندان‌ها

با وجود شکست سرزمینی داعش در ۲۰۱۹، این گروه با بهره‌برداری از خلأ امنیتی پس از سقوط اسد، به تهدیدی جدی تبدیل شده است.

هفته گذشته داعش مسئولیت دو حمله در استان السویدا -منطقه‌ای تحت کنترل دروزی‌ها- را بر عهده گرفت. پنتاگون تأیید کرده است که طی یک سال گذشته ده‌ها حمله هوایی برای مهار بازسازی توان داعش انجام داده است.

هم‌زمان، نگرانی‌ها درباره امنیت زندان‌ها و اردوگاه‌های تحت کنترل SDF -که ده‌ها هزار عضو داعش و خانواده‌شان را نگهداری می‌کنند- افزایش یافته است. مقامات غربی هشدار می‌دهند خروج کامل آمریکا و عدم مدیریت این مراکز توسط دولت دمشق، خطر فرار گسترده زندانیان را در پی دارد.

چشم‌انداز آینده: واقع‌بینی و مسئولیت‌پذیری منطقه‌ای

برّاک با تأکید بر ضرورت «واقع‌بینی در انتظارات» خاطرنشان ساخت:

وظیفه ما تضمین امنیت برای همه طرف‌ها نیست. شریکان منطقه‌ای باید چارچوب امنیتی جدیدی را تقویت کنند.

این کاهش نظامی همسو با گرایش دیرینه ترامپ برای خروج از سوریه است؛ طرحی که در ۲۰۱۸ با واکنش SDF مواجه شد اما اکنون با توافق مارس ۲۰۲۵ این نیروها با دولت موقت سوریه بر سر ادغام تا پایان سال جاری، تسهیل شده است.

پنتاگون قبلاً اعلام کرده بود شمار نیروهای ۲۰۰۰ نفره در شمال‌شرق سوریه به کمتر از ۱۰۰۰ نفر کاهش خواهد یافت.