دیوان کیفری بین‌المللی محدودیت‌های جدیدی را برای پرونده فلسطین اعمال می کند

Photograph: Piroschka Van De Wouw/Reuters

قضات دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) در حکمی محرمانه که طی ماه جاری صادر شده است، کریم خان، دادستان این نهاد قضایی بین المللی را از انتشار عمومی هرگونه درخواست جدید برای صدور قرار بازداشت در پرونده فلسطین منع کرده‌اند.

بر اساس گزارشی منتشر شدە از سوی روزنامە گاردین، دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی، متعاقب درخواست این دیوان مبنی بر مخفی ماندن درخواست‌های جدید برای صدور حکم بازداشت در پرونده فلسطین، دادستان این نهاد قضایی را از انتشار اطلاعات در این بارە منع کردەاند.

این تصمیم، که پشت درهای بسته اتخاذ شده، کریم خان را ملزم می‌کند که بدون مجوز قضات، نه‌تنها از اعلام وجود درخواست‌های بازداشت، بلکه حتی از اشاره به نیت ارائه آن‌ها خودداری کند. گاردین گزارش داده که این محدودیت در حالی اعمال شده که خان در حال آماده‌سازی دور جدیدی از درخواست‌ها برای مظنونان اسرائیلی به اتهام جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، به‌ویژه در کرانه باختری، است.

در این بارە، منابع آگاه به گاردین گفته‌اند که قضات، در واکنش به رویکرد خان در اعلام عمومی درخواست‌ها، این محدودیت را برای حفظ محرمانگی فرآیند قضایی و کاهش فشار عمومی بر دادگاه اعمال کرده‌اند.

گفته شده است که این حکم بخشی از تلاش قضات برای کنترل رویکرد خان است، چراکه در حداقل یک پرونده دیگر نیز دستور مشابهی صادر شده است.

پیش‌تر، خان در ماه مه سال 2024 در اعلامی عمومی خواستار صدور قرار بازداشت برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و یوآو گالانت، وزیر دفاع سابق این کشور و همچنین رهبران شاخه نظامی و سیاسی حماس شده بود. قضات دادگاه کیفری بین المللی پس از تاخیری حدودا 6 ماه حکم جلب بین المللی به دلیل ارتکاب جنایات جنگی را تایید کردند.

گاردین گزارش کرده که قضات بر این باور هستند که اعلامیه‌های عمومی خان از رویه معمول ICC فاصله گرفته و باعث ناامیدی قضات و کارکنان دفتر دادستان شده است. زیرا این اقدامات فشار بی‌سابقه‌ای را بر قضات مسئول بررسی درخواست‌ها وارد کرده است.

سخنگوی دادستان به گاردین گفته که نمی‌توانند وجود یا محتوای تصمیمات قضایی غیرعمومی را تأیید یا تکذیب کنند، اما تأکید کرده‌اند که خان مطابق چارچوب قانونی دادگاه عمل می‌کند.

پوتین و نتانیاهو: دو چهرە یک دادستان

کریم خان، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)، از زمان به ارث بردن تحقیقات فلسطین در سال 2021 از فاتو بنسودا، با چالش‌های سیاسی و قضایی متعددی مواجه شده است. در مارس 2023، هنگامی که خان برای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به اتهام جنایات جنگی در اوکراین قرار بازداشت درخواست کرد، رهبران غربی، از جمله آمریکا، بریتانیا، و آلمان، به‌طور کامل از او حمایت کردند. آن‌ها این تصمیم را گامی برای عدالت جهانی خواندند و بر لزوم اجرای آن تأکید داشتند. اما وقتی خان در مه 2024 برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و یوآو گالانت، وزیر دفاع سابق، به اتهام جنایات جنگی در غزه و دیگر سرزمین‌های فلسطینی قرار بازداشت درخواست کرد، با واکنش‌های منفی رهبران غربی مواجه شد.

کریم خان در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان در سال 2024 ضمن اشاره به استانداردهای دوگانه و فشارهای سیاسی بر او تیم تحت امرش اظهار داشت: یک مقام ارشد به من گفت این دادگاه برای آفریقا و اراذلی مثل پوتین ساخته شده، نه برای غرب و متحدانش.

این اظهارات بازتاب زیادی در افکار عمومی پیدا کرد و نشان داد که چگونه متحدان غربی اسرائیل تلاش دارند ICC را از پیگیری پرونده‌های مرتبط با این کشور بازدارند. آلمان و بریتانیا، که حمایت حقوقی و نظامی گسترده‌ای از اسرائیل ارائه می‌دهند، اعلام کرده‌اند که به دنبال راه‌های قانونی برای جلوگیری از بازداشت نتانیاهو در صورت سفر او به این کشورها هستند. به گزارش پولیتیکو، آلمان صراحتاً گفته که تعهداتش به اسرائیل بر الزامات ICC اولویت دارد.

در این بارە، مجارستان نه‌تنها از اجرای قرار بازداشت نتانیاهو سرباز زد، بلکه در آوریل 2025 او را به بوداپست دعوت کرد و همزمان فرآیند خروج از ICC را آغاز نمود. آمریکا، که از قرار بازداشت پوتین استقبال کرده بود، تصمیم علیه نتانیاهو را «ظالمانه» خواند و در فوریه 2025 تحریم‌هایی علیه ICC و شخص خان اعمال کرد. این فشارها با اتهامات سوءرفتار جنسی علیه خان، که او آن‌ها را رد کرده و تحت بررسی است، همراه شد و انتقادات کشورهای جنوب جهانی را برانگیخت که ICC را ابزاری در دست غرب می‌دانند.