سقوط نظافت شهری، بحران در کلانشهر را دامن می‌زند

دریا درویش

تهران در سال‌های اخیر شاهد افت شدید در وضعیت نظافت شهری بوده است. کاهش ۳۰ درصدی نیروهای خدمات شهری، خروج اتباع افغانستان از چرخه پاکبانی و گسترش زباله‌گردی، چهره این کلانشهر را آلوده‌تر از همیشه کرده است. از سوی دیگر، گردش مالی میلیاردی مافیای زباله و بی‌توجهی شهرداری تهران به اجرای قانون مدیریت پسماند، چهره شهر را بحرانی کرده است.

در سال‌های اخیر نظافت شهری در تهران سقوط چشم‌گیری داشته است. در سال ۱۴۰۱،‌ اکونومیست اعلام کرد تهران از  میان ۱۷۳ شهر شناخته‌شده دنیا رتبه ۱۶۳ را دارد.

به گفته شهروندان تهرانی مخازن زباله همیشه یا انباشته از زباله‌اند یا زباله‌گردها سطل‌ها را واژگون کرده‌اند. در نتیجه معابر و کوچه ها همیشه آلوده است و موش‌ها دور و بر زباله‌ها روی زمین پرسه می‌زنند.

به گزارش خبرآنلاین، محمدجواد حق‌شناس، عضو پیشین شورای شهر وضع نظافت تهران را «بدترین در چند دهه گذشته» توصیف کرده است.

تعداد نیروهای خدمات شهری تهران از ۱۲ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ به ۸۵۰۰ نفر در پایان سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است.

به علاوه، پیش از این، بخش بزرگی از کارگران خدمات شهری تهران را اتباع افغانستان تشکیل می‌دادند که با خروج اتباع فاقد مجوز، ۲۵ درصد از ظرفیت پاکبان‌های این شهر خالی مانده است، و ظاهرا شهرداری تهران هیچ طرحی برای جایگزین کردن نیروهای از دست رفته نداشته است. همه اینها در حالی است که شورای شهر فعلی تهران انتقادها از عملکرد شهرداری را ناوارد می‌داند.  

در این بارە، مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران، روز چهارشنبه در گفتگو با ایلنا اعلام کرد که وضعیت نظافت شهر رانامطلوب نمی‌داند. او ادعا کرده است:

بیشتر این اظهارات سیاسی است، زیرا به‌واسطه نزدیک شدن به انتخابات، اغلب عزیزانی که اظهار نظر می‌کنند، در دوره‌های مدیریت شهری پنجم و ششم مسئولیت داشته‌اند و عملکرد خود یا حزبشان متأسفانه متمایل به صفر بوده است.

در بخش دیگری، بابایی اعلام نمودە است کە «آن‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند دوره مدیریت شهری خود را با دوره ششم مقایسه کنند، زیرا مقایسه با عملکرد صفر خودشان برایشان شایسته نیست. لذا با توجه به نزدیکی انتخابات، شروع به طرح این اظهار نظرهای غیرکارشناسی می‌کنند.»

در واکنش به این سخنان علی اعطاء، عضو پیشین شورای شهر تهران گفته است که مدیریت کنونی به جای ارائه گزارش عملکرد، مشغول «حمله به دوره‌های قبلی» است.

مطابق ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، مسئولیت جمع‌آوری، حمل‌ونقل و دفع پسماندها در محدوده شهرها برعهده شهرداری‌هاست.

با این حال، در تهران که روزانه بیش از هفت هزار تن پسماند تولید می‌شود، بخش قابل توجهی از زباله‌های خشک از چرخه رسمی مدیریت شهری خارج و توسط زباله‌گردها جمع‌آوری می‌شود.

برآوردها نشان می‌دهد حدود ۳۰ درصد از پسماندهای خشک پایتخت، پیش از رسیدن به مراکز بازیافت شهرداری، توسط زباله‌گردها جمع‌آوری و به شبکه‌های غیررسمی و مافیایی زباله فروخته می‌شود.

ارزش هر کیلوگرم پسماند خشک در این بازار حدود ۳۵۰۰ تومان برآورد می‌شود، رقمی که نشان‌دهنده گردش مالی عظیم این تجارت زیرزمینی است.